SQL Server Management Studio’ya Başlarken – Bölüm 2
Bu yazıda, bir SQL Server instance’ına bağlanmak için SQL Server Management Studio’yu (SSMS) nasıl kullanırız onu göreceğiz. Instance üzerinde bulunan veritabanlarını keşfedecek ve T-SQL sorguları içeren komut dosyalarını inceleyeceğiz.
SSMS’yi Çalıştırmak
SSMS, veritabanına entegre olabilen, veritabanlarıyla çalışmak için birçok özelliğe sahip olan yönetim, geliştirme ve sorgu uygulamasıdır. Kullanıcıların rahatlığı için Microsoft tarafından Visual Studio ve SSMS entegresi sağlanmıştır.
SSMS iki yolla çalıştırılabilmektedir:
- Windows Başlat menüsünden SSMS kısayolunu kullanarak,
- Komut penceresine ssms.exe yazarak.
SSMS varsayılan olarak güvenlik kimlik bilgilerinizle birlikte sunucu (instance) ismini belirleyeceğiniz Connect to Server kutucuğu gösterilecektir. Bağlanmak istediğiniz veritabanını belirtmek için Options‘a tıklayarak Connection properties kutucuğunu kullanabilirsiniz. Alternatif olarak sunucuya bağlandıktan sonra da veritabanını seçmek mümkündür.
Daha SQL Server instance’ına bağlanmaya gerek kalmadan bile birçok SSMS özelliğini keşfedebilirsiniz. Sunucuya daha sonra bağlanmak istiyorsanız Connect to Server iletişim kutusunu kapatıp devam edebilirsiniz.
Uygulama çalışırken Tools -> Options bölümünde bulunan ayarlara göz atabilirsiniz. Yazı tipini değiştirebilir, satır numaralandırmayı etkinleştirebilir ve birçok pencerenin davranışını buradan denetleyebilirsiniz.
SQL Server’a Bağlanmak
Bir SQL Server instance’ına bağlanmak için olarak şu şartların yerine getirilmesi gerkemektedir:
- Bağlanmak istediğiniz instance hostname\instancename şeklinde belirtilmelidir.
- Örneğin, MIA-SQL\Proseware, MIA-SQL isimli Windows Server’ındaki Proseware instance’ına bağlanır. Varsayılan instance’a bağlanmak istiyorsanız instance ismini es geçebilirsiniz.
- Veritabanının ismi. Herhangi bir veritabanı belirtilmezse varsayılan veritabanına bağlanılır. Varsayılan olarak da bir şey atanmamışsa, ana veri tabanına bağlanılır.
Object Explorer ile Çalışmak
Object Explorer, SQL Server instance ve veritabanlarını yönetmek için kullanılan grafiksel araçtır. View Menu‘de bulunan bir çok SSMS penceresinden biridir. Object Explorer ile tablolar, view’lar ve stored procedure’ler gibi birçok SQL Server veri objesiyle doğrudan etkileşim sağlanabilmektedir. Tree view’daki bir nesneye ilişkin bağlamsal yardım görüntülemek için (örneğin tablo) o nesneye sağ tıklayın. Çıkan seçenekler arasında nesne tanımlaması için sorgu ve script oluşturucuları bulunmaktadır.
Kullanıcılara SSMS’de gerçekleştirecekleri işlemler için bir veritabanı yöneticisi tarafından uygun izinlerin verilmesini gerektirir. Bir nesneyi veya komutu görebilmek demek, o nesneyi kullanabilme veya o komutu çalıştırabilme yetkisinde olunduğu anlamına gelmemektedir.
Sorgularda kullanmak istediğiniz veri nesnelerinin yapısı ve tanımı hakkında bilgi edinmek için Object Explorer‘ı kullanın. Örneğin bir tabloda hangi sütunlar olduğunu görmek için:
- Bağlı değilseniz SQL Server’a bağlanın.
- Veritabanlarının listesini görüntülemek için Databases klasörünü genişletin.
- Tables klasörünü görüntülemek için ilgili veritabanını genişletin.
- Veritabanındaki tabloların listesini görüntülemek için Tables klasörünü genişletin.
- İlgili tablonun yerini saptayın ve Columns klasörünü bulmak için tabloyu genişletin.
- Columns klasöründe, sütun tanımıyla ilgili isimler, veri türleri, constraint’ler ve diğer bilgiler görüntülenmektedir.
- Kullanılacak nesneyi elle yazmak yerine Object Explorer hiyerarşisinden ilgili nesneyi sorgu penceresine sürükleyerek nesneyi kullanabilirsiniz.
Script Dosyaları ve Projeler
SSMS içerisinde T-SQL kodu oluşturup kaydedebilirsiniz. Diğer Windows uygulamalarında olduğu gibi dosyaları açabildiğiniz, düzenleyebildiğiniz ve kaydedebildiğiniz bir File menüsü ve araç çubuğu bulunmaktadır.
SSMS’te ayrıca dosyalarınızı çözüm (solutions) ve projeler hâlinde düzenleyebilmenizi sağlar. Böylelikle tüm dosyaları aynı anda açıp kapayabilir ve zamandan tasarruf ederek projenizin tüm scriptlerini bir arada tutabilirsiniz. Çözüm, proje ve scriptleri SSMS üzerinden veya Dosya Gezgini’nden açabilirsiniz.
| Nesne | Üst öğesi | Açıklama |
| Çözüm | – | Çözüm, projeler için kavramsal bir kaptır diyebiliriz. çözümler .ssmssln uzantısına sahiptir ve her zaman hiyerarşinin en tepesinde görüntülenir. |
| Proje | Çözüm | Projeler, sorguları (T-SQL komut dosyaları), veritabanı bağlantısı meta verilerini ve diğer çeşitli dosyaları içerir. Herhangi bir sayıda projeyi bir çözüm içerisinde dosyalayabilirsiniz. Projeler .ssmssqlproj uzantısına sahiptirler. |
| Script | Proje | SQL Server ile çalışmak için kullanılan temel dosyalar .sql uzantılı T-SQL komut dosyalarıdır. |
Yeni bir çözüm oluşturmak için File menüsünü ve New Project’i tıklayın. New Project penceresinden Create New Solution’ı seçmeniz yeterli. Projenin adını, üst öğesini ve projenin çözüm içerisinde bir alt klasörde saklanmasını isteyip istemediğinizi yazın. Tamam’a tıklayarak veritabanı nesnelerini oluşturabilirsiniz. View menüsünden Solution Explorer ‘i açarak çözüm ve projelerinizi görüntüleyebilirsiniz.
Proje içerisinde yeni bir script oluşturmak için Project -> Queries klasörünü sağ tıklayın ve New Query’i seçin.
Not: Araç çubuğu butonu veya File menüsündeki New Query komutuyla yeni bir sorgu oluşturduğunuzda script dosyası varsayılan olarak Miscellaneous Files klasöründe depolanır. Dosyayı tercih ettiğiniz konuma kaydetmek isterseniz Save As seçeneğini kullanın. Dosyanın bir kopyasını belirli bir proje klasörüne koymak için Solution Explorer‘i kullanarak Miscellaneous Files klasöründen belirli projelere sürükleyebilirsiniz. Ayrıca sürüklerken Alt tuşuna basılı tutarak da dosya taşıma işlemi gerçekleştirebilirsiniz.
SSMS’den çıkarken ya da başka bir çözüm açarken mevcut çözümü kaydetmeyi unutmayın. Kaydet araç çubuğu düğmesini veya Dosya menüsünde Save<queryname>.sql komutunu kullanarak bir komut dosyası kaydedildiğinde değişiklikler yalnızca geçerli script içine kaydedilecektir. Çözümü ve içeriğini kaydetmek için File menüsündeki Save all komutunu kullanabilir veya isterseniz çıkarken .ssmssln ve .ssmssqlproj dosyalarını kaydedebilirsiniz.
Sorguları Çalıştırmak
SSMS üzerinde T-SQL kodunu çalıştırmak için sorguyu içeren .sql dosyasını açın veya sorgunuzu yeni bir sorgu penceresine yazın. Scriptin tamamını veya bir bölümünü şu şekilde çalıştırabilirsiniz:
- Çalıştırmak istediğiniz kod parçacığını seçin ve F5’e basın.
- Hiçbir şey seçilmediyse tüm komut dosyası çalıştırılır.
Ne çalıştırmak istediğinize karar verdiğinizde kodunuzu aşağıdakilerden biriyle çalıştırın:
- SSMS araç çubuğundaki Execute butonuna tıklayın.
- Sorgu menüsüne tıklayıp Çalıştır’a basın.
- F5 tuşuna, Alt + X klavye kısayoluna veya Ctrl + E klavye kısayollarını kullanın.
SSMS, varsayılan olarak sonuçları sorgu penceresinin yeni bir bölmesinde görüntüler. Sonuçların konumunu ve görünümünü değiştirmek için, Araçlar’ı ve ardından Seçenekler’i tıklatın. CTRL-R kısayolu, tam ekran T-SQL editörü ile T-SQL editörü + sonuçlar bölmesi arasında geçiş yapar.
SSMS, sonuçların üç farklı şekilde görüntülenmesini sağlamaktadır:
- Grid: Yeniden boyutlandırabileceğiniz satırlı sütunlu tablo benzeri bir view’dır. Sorguyu çalıştırmadan önce Grid düzenini seçmek için Ctrl + D tuşlarını kullanın.
- Text: Sütun genişliklerini dolduran notepad benzeri bir ekran. Sorguyu çalıştırmadan önce metin düzenini seçmek için Ctrl + T tuşlarını kullanın.
- File: Sorgu sonuçlarını .rpt uzantılı bir metin dosyasına kaydeder. Sorguyu çalıştırdığınızda dosyayı kaydedeceğiniz bir konum istenir. Daha sonra dosyayı notepad veya SSMS gibi metin dosyalarını okuyabilen herhangi bir uygulamayla açabilirsiniz. Sonuçları dosyaya göndermek için, sorguyu çalıştırmadan önce Ctrl + Shift + F kısayolunu kullanın.
Sonuçları metin olarak görüntülemek için Ctrl+T kısayolunu kullanabilirsiniz. (Önceden Ctrl + F’di.)
SQL Server Teknik Dökümanı
SQL Server Teknik Dökümanı, T-SQL syntax referansının yanı sıra SQL Server mimarisi ve kavramları hakkında da yardımcı olmaktadır. SQL Server Teknik Dökümanı’na, SSMS’deki Help menüsünden veya sorgu penceresinden erişebilirsiniz. T-SQL dilinin anahtar kelimeleri hakkında içeriğe duyarlı yardıma ulaşmak için kelimeyi seçin ve F1 tuşuna basın.
Bu arada SQL Server Technical Documentation’dan en iyi şekilde faydanalabilmek için online olarak görüntülemenizi öneriyoruz çünkü en güncel hali online olarak sunulmaktadır.