Makale Nedir ve Nasıl Yazılmalıdır?

Bir konu ile alakalı görüşlerinizin olduğunu ve insanlara bu konuyu aktarmak istediğinizi varsayalım. Bunu nasıl yapacaksınız? Halihazırdaki yakınlarınıza jest ve mimiklerinizden faydalanarak konuşma ile bu süreci işletebilirsiniz. Sadece çevrenizle kalmayıp tüm dünyaya söylemek isterseniz bunu nasıl yapacaksınız? Yazılı materyaller bu konu hakkında insanlığın hep ihtiyacını gördü. Bilgisayarın icadı ile birlikte bu süreç dijitale de terfi etti. Ama nihayet hiç değişmedi ve yazmak her zaman bir ihtiyaç olarak insanoğlu ile birlikte var oldu. Korkmayın! Yazının icadından ve alfabenin doğuşundan bahsetmeyeceğim. 😊 Güzel dilimiz Türkçenin kurallarına uyarak nasıl makale yazılır ona değineceğim.

“Çok yazan değil, güzel yazan yaşar.” – Cenap Şahabettin

İçerik üreticilerinin her zaman zorlandığı konuların başında gelmiştir makale yazmak. Kelime dizilimlerini düzgün yapmak her zaman önemlidir. Üretilen içeriğin düzgün anlaşılması asıl gaye olmalıdır. Bir başkası sizin yazdıklarınıza göz atmaya başladığında zamanını ayırmaktadır. Zaman hırsızlığını istenilen bir durum olmamakla birlikte geçen zamanın asla ama asla telafisi yoktur. Bunu net bir şekilde bilip içerikleri bu bilinçte oluşturmak kısacası titiz davranmak gerekiyor. Bu titizliğin kesinlikle Türkçe dil kurallarına uymaktan geçtiğini unutmamak gerekir.

“İyi bir yazıdan beklenen, ölüm korkusunu gidermesidir.” -Ernest Jünger

Makale Nedir?

Makale kitlesi için yazılmış bir yazı parçasıdır. Yani bir içerisinde bir amaç barındırır ve ilgililere hitap etme amacı taşır. Yazmanın ardındaki sebep, bir farklılık ve bilinç oluşturmaktır. Gazete, dergi ya da bir web sitesinde yayımlanabilir.

• Yazarın belirleyeceği herhangi bir konu ya da güncel konuları içeren bir konsept olabilir.
• İçerik çok ciddi olabilir ya da olmayabilir bu tamamen yazanın ruh haline göre değişmektedir.
• Aynı durum yazarın dil ve üslubu için de geçerlidir.
• Okuyanın ilgisini celp edecek konuları okuyucularına sunar. Ya da ilgi duyacak yeni bir konu ortaya çıkarabilir.
• Bahsedilen konu hakkında bilgi verme amacını barındırır.
• Öneri ya da öneriler sunar.
• Okuyucuları etkiler ve düşünmeye teşvik eder.
• Çeşitli hikayeleri, kişileri, sorunları veya teknik gelişmeleri kapsar.

“Güzel yazmak, iyi düşünmek demektir.” -Dickson

Makale Yazarken Yapılan Hatalar

• Olguları, alıntıları ve örneklendirmelerden faydalanmamak.
• Dil çok resmi olmamalı.
• Amacına ulaşabilmesi ve anlaşılabilir olması için kolay bir anlatımın tercih edilmemesi de büyük karmaşadır. Karşı tarafa anlatılmak istenen ulaşamayabilir.
• Başlık akılda kalıcı ve anlaşılır olmalıdır. Geniş anlam içeren kelimeler olmamalıdır.
• Paragrafta başlangıç boşluğu kullanılmamalıdır.
• Kişisel görüşler ifade edilebilir ama yazar kendisinden bahsetmekten kaçınmalıdır.

“Bir amaç, ancak onu yazıya geçirildiği zaman, güç kazanır.“ – Steve Chandler

Makale Üslup ve Biçimi Hakkında Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

• Makalenin konusu olabildiğince özel & benzersiz olmalıdır.
• Dikkat çekmek istenilen noktalar belirtilmelidir.
• İlginç bir içeriğe sahip olmalıdır.
• Okuması kolay olmalıdır.
• Makale yazmanın temel amacı bulunmalıdır. Bilgi içerikli, karşılaştırma ya da tavsiye verme amacı taşıyabilir.
• Giriş – başlangıç paragrafı çok dikkatli yazılmalıdır. Konuya girmeden tüm kelime becerilerini kullanmak makalenin amacına ulaşmasına yardımcı olacaktır.
• Net ifadeler kullanmakla birlikte iddialarınızda net olmalıdır.
• Tekrar eden ifadelerden kaçınılmalıdır.
• İçerik akışına göre paragraf ayrımları yaptığınızda içeriği benzersiz ve açık bir şekilde ifade edilmelidir.
• Mantıklı bir kapanış ile konunun özetlenerek toparlanması yerinde olacaktır.
• Makale başlığı uzun ve net olmalıdır.
• Ara başlıklar kısa açık ve bilgilendirici olmalıdır.
• Giriş ve sonuç bölümü dikkat çekici olmalıdır.
• Noktalama işaretleri kullanmaktan kaçınılmamalıdır.

Türkçe Kullanım Kuralları

Dil sosyal bir kimliğe sahiptir. Bireylerin üzerinde olan bir olgudur. Tüm toplumu sosyal anlamda birbirine bağlar. İletişimi sağlar. Duygu ve düşünceleri aktarma süreçlerini üstlenir. Dil belirli bir kurallar üzerine inşa edilmiştir. Güzel Türkçemizi doğru kullanmak için çaba göstermek gerekir. Kurallar doğru uygulandığında dil daha etkin kullanılır, özgün üslup bu şekilde yakalanır. 

“Bir ülkeyi yönetmeye çağrılsaydınız yapacağınız ilk iş ne olurdu?” diye sorulmuş Çinli filozof Konfiçyus’a.. Ünlü bilge bu soruya şöyle yanıt vermiş:

“İşe önce dili düzeltmekle başlardım. Çünkü dil bozuk olursa, sözcükler düşünceyi anlatamaz. Düşünceler iyi anlatılmazsa, yapılması gereken işler doğru yapılamaz. Görevler gereği gibi yapılamazsa, töre ve düzen bozulur. Töre ve düzen bozulursa, adalet yanlış yola sapar. Adalet yoldan çıkarsa, şaşkınlık içine düşen halk da, ne yapacağını, işin nereye varacağını bilemez. Bunun içindir ki hiçbir şey dil kadar önemli değildir. “ Konfüçyüs ne kadar bilgece düşünmüş…

Türk Dil Kurumu kaynaklarından derlediğim Türkçemizin yazarken kullanılacak Yazım Kurallarından derleme yaptım:

• Batı kökenli kelimeler kendi biçimleri ile yazılırlar. ¹
• Etmek, eylemek, olmak ve kılmak kelimeleri yardımcı fiil olarak kullanılırsa ilk kelimesinde ses düşmesi olmaz ise ayrı yazılır.²
• De / da bağlaç olarak kullanıldığı zaman ayrı yazılır. Ya sözcüğü ile birlikte kullanılan ya da ayrı yazılır. ³
• Bağlaç olarak kullanılan ki ayrı yazılır. ⁴
• Bulunma durumu eki getirildiğinde kelimeye bitişik yazılır.⁵ Yurtta sulh cihanda sulh. -Atatürk 
• Cümle büyük harfle başlar.
• İki çizgi arasında kalan açıklama cümlelere büyük harfle başlanmaz.
• İki noktadan sonra cümle başlangıcında ve özel ad niteliğini kapsamayan kelimelere büyük harfle başlanmaz.
• Rakamlar ile başlayan cümlelerde rakamdan sonra özel isim gelmiyorsa büyük harf ile başlanmaz.
• Dizelerde her bir satır büyük harfle başlar.
• Kişi isim, soy isim ve takma adları büyük harfle başlar. Bununla birlikte isimden önce kullanılan unvanlarda büyük harfle başlar. Cümle içinde geçse bile durum farklı değildir.
• Millet, boy, dil, lehçe ve devlet isimleri büyük harfle başlar.
• Gezegen, yıldız, din ve mitoloji isimleri büyük harfle başlar.
• Kurum, kuruluş isimleri, kanun, yönetmelik, tüzükler büyük harfle başlar.⁶
• Açıklayıcı yazı cümle niteliğini taşımıyorsa sonuna nokta konmaz.
• Deyimler her zaman ayrı yazılır. ⁷
• İdi, imiş ve ise ayrı yazıldığı gibi bitişik de yazılabilir. Ünlüyle biten bir kelimelere bitişik olarak yazıldığında i ünlüsü düşer.⁸
• Satır sonunda kelimeler bölünebilir ama heceler bölünemez. Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna (-) konur.⁹
• İkilemeler ayrı yazılır.¹⁰
• İle ayrı olarak yazılabileceği gibi kelimelere eklenerek de yazılabilir. Ünsüz ile bitişik yazıldığında i ünlüsü düşer.¹¹
• Kısaltmalar için ülke, kitap, dergi ve yön adlarında her kelimenin ilk harfinin büyük yazılmasıyla yapılır.¹²  Kısaltmalar için geniş listeye buradan erişebilirsiniz.
• Özel adlara getirilen iyelik eklerinde, durum ve bildirme eklerinde kesme işaretiyle ayrılır. Ör: Türkiye’m.. ¹³
• Birbiri ardınca gelen eş görevli kelime ve kelime grupları arasına virgül konur. Sıralı cümleleri ayırmak için aynı şekilde virgül kullanılır. Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için virgül kullanılır. Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konulur. ¹⁴
• Sıfat ve zarf görevindeki pekiştirmeli sözler bitişik yazılır. Apaçık, büsbütün.. ¹⁵
• Sayılar yazıya dökülerek yazılabilir.
• Yüzde ve binde işaretleri yazılırken sayı ile işaret arasına boşluk konulmaz. %25, ‰50
• Dört veya daha çok basamaklı sayılar sondan sayılarak üçlü gruplara ayrılır ve nokta konularak vurgulanır. ¹⁶
• Soru ekleri mı / mi / mu / mü ayrı yazılırlar.¹⁷

Ünlü-ünsüz uyumları, düşmeleri, türemeleri gibi konular TDK’dan detaylandırabilirsiniz. Dilerim ki içerik üreticileri güzel Türkçemizin kurallarına uyar ve içerikleri yazarken kurallara hassasiyetle davranırlar. Yeni yazımda görüşmek üzere. 🙂

Kaynaklar:
https://www.toppr.com/guides/english/writing/article/
https://www.toppr.com/guides/business-correspondence-and-reporting/article-writing/steps-of-article-writing/
https://birsence.com/bir-ulkeyi-yonetmeye-cagrilsaydiniz-yapacaginiz-ilk-is-ne-olurdu/
https://www.akademikkaynak.com/makale-nasil-yazilir.html